آیه 6 سوره انبیاء

ما آمَنَتْ قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْيَةٍ أَهْلَكْناها أَ فَهُمْ يُؤْمِنُونَ «6»

چون درخواست آيات مقترحه نمودند، حق تعالى در جواب آنها فرمود:

ما آمَنَتْ قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْيَةٍ: ايمان نياوردند پيش از ايشان از اهل شهرها كه بيامد ايشان را آيات و معجزات. أَهْلَكْناها: پس هلاك فرموديم ايشان را به سبب شدت انكار و عناد و كفر آنان. حاصل آنكه پيشينيان از امم، آيات مقترحه طلبيدند، و عطا فرموديم، ايشان ايمان نياوردند، و به شآمت كفر خود هلاك گرديدند به عذاب. أَ فَهُمْ يُؤْمِنُونَ‌: آيا ايمان مى‌آورند. استفهام انكارى است، يعنى اين جماعت هم نزد ظهور آيات خاصه، ايمان نمى‌آورند. و اين اخبار است از حال منكرين زمان حضرت پيغمبر كه حال اينها مانند گذشتگان امم است، طلبيدند آياتى را و ايمان نياوردند و هلاك شدند. اين جماعت هم مثل آنها خواهند بود كه ايمان نياوردند و مستحق عذاب شوند، و حق تعالى به سبب شرافت حضرت پيغمبر، عذاب استيصال را از امت آن سرور برداشته و بدين جهت آيات مقترحه ايشان واقع نگردد.

ما آمَنَتْ قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْيَةٍ أَهْلَكْناها أَ فَهُمْ يُؤْمِنُونَ «6» وَ ما أَرْسَلْنا قَبْلَكَ إِلاَّ رِجالاً نُوحِي إِلَيْهِمْ فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ «7» وَ ما جَعَلْناهُمْ جَسَداً لا يَأْكُلُونَ الطَّعامَ وَ ما كانُوا خالِدِينَ «8» ثُمَّ صَدَقْناهُمُ الْوَعْدَ فَأَنْجَيْناهُمْ وَ مَنْ نَشاءُ وَ أَهْلَكْنَا الْمُسْرِفِينَ «9» لَقَدْ أَنْزَلْنا إِلَيْكُمْ كِتاباً فِيهِ ذِكْرُكُمْ أَ فَلا تَعْقِلُونَ «10»

ترجمه‌

ايمان نياوردند پيش از آنها اهل هر بلدى كه هلاك نموديمشان آيا پس آنها ايمان ميآورند

و نفرستاديم پيش از تو مگر مردانى را كه وحى مينموديم بآنها پس بپرسيد از اهل دانش اگر باشيد كه نميدانيد

و قرار نداديم آنها را كالبدى كه نخورند خوراك را و نبودند جاودانيان‌

پس محقّق نموديم براستى براى آنها وعده خود را پس نجات داديم آنها را و كسانيرا كه ميخواستيم و هلاك نموديم تجاوز كنندگانرا

بتحقيق فرستاديم بسوى شما كتابى را كه در آن پند شما است آيا پس بعقل در نمى‌يابيد.

تفسير

- خداوند متعال چون باحترام حرم و حرمت وجود محترم رسول اكرم نميخواست اهل مكّه را مستحق نزول عذاب فرمايد بعد از آنكه آنها از روى كبر و عناد با تحكّم و الحاد تقاضاى معجزه‌اى بدلخواه خودشان نمودند و در چنين موردى اگر معجزه ظاهر شود و مردم ايمان نياورند مستحق عقوبت ميشوند و خداوند ميدانست آنها ايمان نمى‌آورند و بايد عذاب نازل شود در جواب آنها به پيغمبر خود فرمود ايمان نياوردند پيش از اينها اهالى بلادى كه معذّب و هلاك نموديم آنها را در دنيا آيا اينها كه از آنها سركش‌ترند بعد از ظهور معجزه‌اى بدلخواه خودشان ايمان ميآورند نه چنين است اگر منصف بودند همان قرآن و ساير معجزات براى ايمان آنها كافى بود و قمّى ره نقل نموده كه چگونه ايمان ميآورند با آنكه پيشينيان آنها ايمان نياوردند بآيات الهى تا هلاك شدند پس از اين خداوند جواب فرمود از قول آنها كه گفتند در آيات سابقه آيا نيست اين مگر بشرى مانند شما زيرا كاشف از آن بود كه انتظار داشتند پيغمبر از جنس ملائكه يا لا اقل بشرى بر خلاف متعارف باشد كه نخورد و نياشامد و با مردم آميزش نكند باين تقريب كه ما نفرستاديم پيش از تو برسالت مگر راد مردانى را كه وحى ميفرستاديم يا فرستاده ميشد بسوى ايشان چون يوحى بصيغه مجهول نيز قرائت شده پس از اهل اطلاع و علماء تواريخ و سير انبياء عليهم السلام بپرسيد تا بدانيد اگر نميدانيد و قرار نداديم ما آنها را مجسّمه يا ملك كه غذا نخورند و نميرند و جاويد باشند و افراد كلمه جسد ظاهرا بلحاظ جنس است پس جاى استبعاد از نبوت‌

جلد 3 صفحه 541

بشر عادى نيست با آنكه تمام انبياء عظام از جنس بشر بودند و وحى بتوسط ملك يا بوسيله ديگرى بايشان ميرسيد و در اخبار ائمه اطهار اهل ذكر بآن ذوات مقدسه تفسير شده و آنكه مردم مأمور بسؤال از ايشان شده‌اند نه از علماء يهود و نصارى كه عامّه تصوّر نموده‌اند چون اگر از آنها سؤال شود مردم را بدين خودشان ميكشند و مؤيّد اينمعنى است آنكه در قرآن از پيغمبر و قرآن بذكر تعبير شده و معلوم است كه اهل پيغمبر و قرآن ايشانند نه غير ولى صدر و ذيل كلام اينجا مناسب با سؤال از ايشان نيست و بايد حمل بر معناى اعمّ شود و آنكه در روايات بيان مصاديق جليّه اهل ذكر شده يا آنكه اينمعنى را خصوصا در سوره نحل بيان فرموده‌اند چنانچه در آنمقام ذكر گرديد خلاصه آنكه اهل ذكر بحسب مسائل و سؤال كنندگان مختلف ميشود اينجا مناسب علماء تاريخ است نه ائمه اطهار عليهم السلام و پس از اين فرمود كه ما بوعده خودمان كه بانبياء سابق داده بوديم راجع بنجات ايشان و اهل ايمان و هلاك كفّار كاملا وفا نموديم و صدق آن ظاهر گشت و بزودى صدق وعده ما بتوهم راجع بكفار آشكار خواهد شد و بعد از اين روى سخن را بقريش معطوف داشت و گوشزد آنها فرمود با تأكيد اكيد كه ما كتابى براى شما فرستاديم كه در آن همه چيز شما موجود است از عزّت و شهرت و موعظه و نصيحت و علم و معرفت و سعادت دنيا و آخرت كه همه مستفاد از لفظ ذكر است آيا سزاوار است شما از راه لجاجت و عناد در اطراف آن تأمّل و تفكر نكنيد تا بعقل صحت آنرا دريابيد ..

ما آمَنَت‌ قَبلَهُم‌ مِن‌ قَريَةٍ أَهلَكناها أَ فَهُم‌ يُؤمِنُون‌َ «6»

ايمان‌ نياوردند امم‌ سابقه‌ ‌که‌ پيش‌ ‌از‌ ‌اينکه‌ كفّار بودند ‌از‌ شهرستانها ‌که‌ ‌براي‌ ‌آنها‌ آياتي‌ ‌که‌ طلب‌ مي‌كردند فرستاديم‌ ‌مع‌ ‌ذلک‌ ايمان‌ نياوردند ‌آنها‌ ‌را‌ هلاك‌ كرديم‌، آيا ‌پس‌ اينها ايمان‌ مي‌آوردند!

‌از‌ ‌اينکه‌ آيه شريفه‌ چند جمله‌ استفاده‌ مي‌شود.

1‌-‌ اينكه‌ ‌بر‌ فرض‌ ‌ما آيات‌ اقتراحيّه ‌آنها‌ ‌را‌ فرستاديم‌ اينها ايمان‌ نخواهند آورد.

2‌-‌ اينكه‌ ‌بر‌ أمم‌ سابقه‌ فرستاديم‌ و ايمان‌ نياوردند، حال‌ اينها ‌هم‌ حال‌ ‌آنها‌ ‌است‌. زيرا ‌اگر‌ كسي‌ ‌در‌ مقام‌ هدايت‌ ‌باشد‌ يك‌ معجزه‌ ‌بر‌ ‌او‌ كافي‌ ‌است‌، و دليل‌ قطعي‌ ‌است‌ ‌بر‌ نبوّت‌ و رسالت‌ آورنده ‌او‌، و ‌اگر‌ ‌در‌ مقام‌ نباشد و بهانه‌گيري‌ كند هزار معجزه‌ ‌هم‌ ‌در‌ ‌او‌ تأثير ندارد.

3‌-‌ ‌پس‌ ‌از‌ آمدن‌ آيات‌ مقترحه‌، و ايمان‌ نياوردن‌ هلاك‌ و استيصال‌ دارد چنانچه‌ ‌در‌ أمم‌ سابقه‌ ‌بود‌.

4‌-‌ اينكه‌ ‌در‌ حق‌ ‌اينکه‌ امّت‌ تقدير هلاكت‌ و استيصال‌ و نزول‌ عذاب‌ نشده‌.

لذا ‌اينکه‌ آيات‌ مقترحه‌ ‌را‌ ‌بر‌ ‌آنها‌ نمي‌فرستيم‌ فقط وظيفه ‌رسول‌ ‌است‌ ‌که‌ حجّت‌ ‌را‌ ‌از‌ ‌هر‌ جهت‌ تمام‌ كند و راه‌ عذر بسته‌ شود.

(ما آمَنَت‌ قَبلَهُم‌ مِن‌ قَريَةٍ): مثل‌ نوح‌، هود، صالح‌، لوط، شعيب‌، موسي‌.

(أَهلَكناها): بانواع‌ عذابها ‌از‌ طوفان‌، خسف‌، صاعقه‌، صيحه‌، غرق‌، أمطار حجارة، و نحو اينها.

(أَ فَهُم‌ يُؤمِنُون‌َ): ‌اگر‌ ايمان‌ مي‌آوردند ‌اينکه‌ همه‌ معجزه‌ كافي‌ نبود! مسلّما هزار ديگر ‌هم‌ اقامه‌ شود ايمان‌ نمي‌آورند.

140

]

(آیه 6)- پیامبران همه از نوع بشر بودند: در آیات گذشته شش نمونه از ایرادهای ضد و نقیض دشمنان اسلام به پیامبر (ص) بازگو شده است، در اینجا نیز به پاسخ آنها پرداخته، نخست به پیشنهاد معجزات دلخواه آنان به عنوان بهانه گیری اشاره کرده، می‌گوید: «تمام شهرها و آبادیهایی که پیش از اینها هلاکشان کردیم (تقاضای این گونه معجزات را کردند، ولی هنگامی که پیشنهادشان عملی شد) هرگز ایمان نیاوردند، آیا اینها ایمان می‌آورند»؟! (ما آمَنَتْ قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْیَةٍ أَهْلَکْناها أَ فَهُمْ یُؤْمِنُونَ).

در ضمن به آنها اخطار می‌کند که اگر به تقاضای شما در زمینه معجزات اقتراحی پاسخ گفته شود و ایمان نیاورید، نابودی شما حتمی است!